Bez zrozumienia, czym jest dychotomia kontroli nie będziemy dalej zajmować się sprawami, na które nie mamy wpływu. Przeczytaj o dychotomii kontroli.
Aby dobrze zaprojektować życie, musimy na początek uświadomić sobie jakie rzeczy są od nas zależne, a jakie niezależne i jak istotny jest to podział. Zjawisko to nazywamy dychotomią kontroli.
Czy zdrowie jest od nas zależne? Dychotomia kontroli
Naszą pierwszą myślą dotyczącą rzeczy zależnych od nas z pewnością może być zdrowie. Mamy przecież istotny wpływ na to, jak się odżywiamy, czy uprawiamy sport i czy unikamy szkodliwych substancji. To wszystko jest ważne i ma istotny wpływ na nasze zdrowie, ale niestety, mimo to, musimy je umieścić na liście rzeczy od nas niezależnych. Dlaczego?
Zawsze ktoś może nam te zdrowie odebrać. Obrane metody zdrowego trybu życia mogą całkowicie zawieść, albo możemy nabawić się groźnej choroby. Takie ujęcie sprawy może budzić wątpliwości bo jest sprzeczne ze zdrowym rozsądkiem i doświadczeniem. Co więcej, należy stwierdzić, że dbanie o siebie ma bardzo istotny wpływ na nasze zdrowie, a przypadki, gdy tak się nie dzieje są raczej marginalne. Tak, to prawda, ale mimo to prawidłowe znaczenie rzeczy zależnych od nas jest wyraźnie inne od potocznego znaczenia. Wyjaśnię to na przykładach.
Tylko to od nas zależy, co zależy całkowicie i bez wyjątków
Tylko panowanie nad czymś w 100% daje nam prawo mówić, że dana rzecz od nas zależy. Jeżeli coś jest zależne w 99,9 % jest to rzecz bez naszej pełnej kontroli – niezależna. Czyli np. zdrowie, ale również majątek, stanowiska, sława, rodzina – to są sprawy od nas niezależne.
Zatem można by stwierdzić, że prawie wszystko na tym świecie jest od nas niezależne?
Otóż nie do końca. Jeżeli dobrze sobie uświadomimy ten podział i przede wszystkim się z nim zgodzimy, to z pewnością dostrzeżemy, że w zasadzie całe nasze życie możemy mieć pod kontrolą, musimy tylko na nie umiejętnie spoglądać.
Zależy od nas wszystko to, co ma swój początek w naszej woli
Rzeczy zależne od nas są ściśle związane z naszym sposobem myślenia, analizowania i wyciągania wniosków oraz naszą psychiką. Co ważne podkreślenia, rzeczy te nie są związane z niczym zewnętrznym. Tylko od nas zależy, czy coś uznamy za prawdę lub fałsz. Nikt nam też nie zabroni zostać drugim Lewandowskim albo Miss Polski.
Te i inne pragnienia są w pełni zależne od nas – a to, że wcale nie muszą się sprawdzić – to już sprawa na którą nie mamy wpływu. Możemy chcieć być zdrowi i prowadzić zdrowy tryb życia (rzecz zależna), ale to, czy faktycznie będziemy zdrowi jest już poza naszym wpływem. To istota tego podziału.Tak czy inaczej – nikt nam nie zabroni chcieć czegoś. Od nas zależy, jaki system wartości przyjmujemy, jakie wnioski wyciągamy, czy będziemy do czegoś dążyli, czy też unikali. Nikt nas tych starań nie może pozbawić.
To jest piękne w tym podziale, bo tylko w ten sposób możemy „przenosić góry” i kreować własne szczęście – oczywiście zależne od nas. Podsumowując – wszystkie rzeczy zewnętrzne są od nas niezależne, ale nasz stosunek do nich już od nas zależy. Dychotomia kontroli jest dla nas kluczowa.
Ważna rada
Jeżeli chcemy postawić pierwszy krok do dobrego zaprojektowania własnego życia, musimy skupić się na rzeczach od nas zależnych.
Wobec rzeczy niezależnych powinniśmy być neutralni i nie przejmować się nimi. Co w cale nie oznacza tego, że powinniśmy je odpuszczać i zaniedbywać (na przykład własne zdrowie, ponieważ nie możemy zapominać o rozsądku. Po prostu osiągniemy lepsze efekty, jeżeli skupimy się na sprawach, które są pod naszą całkowitą kontrolą – bo możemy je dowolnie zmieniać i kreować. Zatem bardziej właściwa będzie na przykład sama chęć schudnięcia od założenia sobie schudnięcia 10 kg w miesiąc. Istota tego podziału znacząco wpływa na formułowanie sobie celów i wartości.
Na koniec tych rozważań o dychotomii oddajmy głos Epiktetowi i Markowi Aureliuszowi:
Niektóre rzeczy leżą w naszej mocy, inne zaś nie. W naszej mocy są opinie, cel, pragnienie, niechęć; innymi słowy, wszelkie nasze czyny. Poza naszą mocą są ciało, majątek, reputacja, piastowane stanowiska, a więc to, co nie jest naszymi czynami. Rzeczy, które leżą w naszej mocy z samej swojej natury są wolne, nie podlegają ograniczeniom lub utrudnieniom.
Epiktet
Ode mnie to teraz zależy, aby w tej oto duszy nie przebywała złość ani żądza, ani żaden w ogóle niepokój.
Marek Aureliusz
